МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
|
2015 оны 2 дугаар сарын 12-ны өдөр
|
Улаанбаатар хот
|
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1
дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт
1.1.Энэ хуулийн зорилт нь монгол хэл, бичиг үсгээ
эзэмших, хэрэглэх, хамгаалах, хөгжүүлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад
оршино.
2
дугаар зүйл.Монгол хэлний тухай хууль тогтоомж
2.1.Монгол хэлний тухай хууль тогтоомж нь
Монгол Улсын Үндсэн хууль, Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал,
энэ хууль болон эдгээртэй нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас
бүрдэнэ.
2.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ
хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол уг гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.
3
дугаар зүйл.Хуулийн үйлчлэх хүрээ
3.1.Энэ хууль Монгол Улсын иргэн, хуулийн
этгээд, төрийн байгууллага, Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр байнга оршин суугаа
гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн, Монгол Улсад суугаа дипломат төлөөлөгчийн
газар, бусад хуулийн этгээдэд хамаарна.
4
дүгээр зүйл.Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт
4.1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог
доор дурдсан утгаар ойлгоно:
4.1.1.“төрийн албан ёсны хэл” гэж төрийн
байгууллага, хуулийн этгээдийн аливаа үйл ажиллагаа явуулах, албан хэрэг хөтлөх
орчин цагийн утга зохиолын монгол хэлийг;
4.1.2.“монгол хэлний хэм хэмжээ” гэж орчин
цагийн утга зохиолын монгол хэлний найруулан бичих, зөв дуудах ёс, зүй тогтол,
зөв бичих дүрмийг;
4.1.3.“үндэсний бичиг” гэж уламжлалт монгол
бичгийг;
4.1.4.“монгол хэл, бичиг” гэж монгол хэл,
кирил болон үндэсний бичгийг.
5
дугаар зүйл.Хуулийн үндсэн зарчим
5.1.Монгол хэл нь монгол үндэстний оюуны
соёлын үнэт өв, үндэсний соёл иргэншлийн язгуур үндэс, улс орны нэгдмэл байдал,
үндэсний аюулгүй байдал, тусгаар тогтнолын нэгэн баталгаа мөн.
5.2.Монгол хэл, бичиг үсгийг эзэмших,
хэрэглэх, хамгаалах, хөгжүүлэх бодлого боловсруулах, түүний хэрэгжилтийг хангах
нь төрийн үүрэг мөн.
5.3.Монгол Улсын иргэн бүр монгол хэл, бичиг
үсгээ сурах, монгол хэлээр мэдээлэл авах, өвлөх, өвлүүлэх, хамгаалах, хөгжүүлэх
боломж, нөхцөлөөр хангагдах эрхтэй.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
МОНГОЛ ХЭЛИЙГ ХЭРЭГЛЭХ
6
дугаар зүйл.Монгол хэлийг хэрэглэх
6.1.Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт дараах үйл
ажиллагаа, албан хэргийг монгол хэлээр хөтлөн явуулна:
6.1.1.төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах
байгууллага, хуулийн этгээдийн үйл ажиллагаа, албан хэрэг хөтлөлт;
6.1.2.төрөөс олгосон зөвшөөрлийн дагуу гадаад
хэлээр сургалт явуулдаг байгууллагаас бусад бүх шатны боловсролын байгууллагын
сургалт;
6.1.3.бүх шатны шүүн таслах ажиллагааны
тэмдэглэл, архивын холбогдох баримт бичиг;
6.1.4.Монгол Улсын олон улсын гэрээ;
6.1.5.Монгол Улсаас гадаад улс, дипломат
төлөөлөгчийн газарт илгээх албан ёсны ноот бичиг;
6.1.6.Монгол Улсын иргэний үнэмлэх, төрсний
болон гэрлэлтийн гэрчилгээ, үндэсний гадаад паспорт, боловсролын баримт бичиг;
6.1.7.газар нутаг, засаг захиргааны нэгж,
гудамж, зам, талбай, хуулийн этгээдийн нэр, хаяг;
6.1.8.Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээрх бичиг,
захидал хүлээн авагч, илгээгчийн хаяг;
6.1.9.төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах
байгууллагаас хэвлэн гаргах мэдээлэл, товхимол;
6.1.10.олон нийтэд зориулсан зар;
6.1.11.албан байгууллага, барилга,
байгууламж, нийтийн тээврийн хэрэгсэлд байрлуулах зааварчилгаа, мэдээлэл,
аюулгүй ажиллагааны санамж.
6.2.Энэ хуулийн 6.1.4-6.1.6, 6.1.9-6.1.11-т
заасан үйл ажиллагаа явуулах, албан хэрэг хөтлөхөд олон улсын харилцааны
хэрэгцээ, шаардлагыг харгалзан гадаад хэл давхар хэрэглэж болно.
6.3.Төрөөс олгосон зөвшөөрлийн дагуу гадаад
хэлээр сургалт явуулдаг болон гадаад хэл заах тусгай зөвшөөрөл бүхий ерөнхий
боловсролын сургуулиас бусад ерөнхий боловсролын сургуульд гадаад хэлийг
тавдугаар ангиас эхлэн зааж болно.
6.4.Газар нутаг, гудамж, зам, талбайд гадаад
нэр оноох асуудлыг нутгийн өөрөө удирдах байгууллага энэ хуулийн 21.1-д заасан
эрх бүхий байгууллагатай зөвшилцөн шийдвэрлэнэ.
6.5.Бүх шатны сургалт, эрдэм шинжилгээний
ажилд шинжлэх ухааны нэр томьёог монгол хэлнээ орчуулан хэрэглэхийг эрхэмлэнэ.
6.6.Монгол Улсад суугаа гадаад улсын дипломат
төлөөлөгчийн газар болон олон улсын байгууллага Монгол Улсын иргэн, хуулийн
этгээдэд гадаад хэлээр хандах бол монгол орчуулгыг хавсаргана.
6.7.Монгол Улсад аж ахуйн үйл ажиллагаа
эрхэлж байгаа гадаадын хуулийн этгээд, төрийн бус байгууллага Монгол Улсын
төрийн байгууллага, иргэнтэй монгол хэлээр харилцаж, санхүү, татвар, хөдөлмөр,
ажлын байрны аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн холбогдолтой баримт бичиг, мэдээллийг
монгол хэлээр үйлдэнэ.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
БИЧИГ ҮСЭГ СОНГОН ХЭРЭГЛЭХ
7
дугаар зүйл.Бичиг үсэг сонгон хэрэглэх
7.1.Төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах
байгууллага, хуулийн этгээд албан хэргээ кирил бичгээр хөтлөн явуулна.
7.2.Энэ хуулийн 11.1.2-т заасан үндэсний
бичгийн хөтөлбөрийг үе шаттай хэрэгжүүлж, зохих бэлтгэл хангасны үндсэн дээр
төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага албан хэргээ кирил болон
үндэсний хос бичгээр хөтлөн явуулна.
7.3.Өмчийн бүх хэлбэрийн ерөнхий боловсролын
сургуулийн суралцагчдад үндэсний бичгийг зургаадугаар ангиас эхлэн төгстөл
тусгайлсан хөтөлбөрөөр заана.
7.4.Их, дээд сургуульд элсэгчдээс авах
элсэлтийн ерөнхий шалгалт болон төрийн албанд анх орох иргэнээс авах монгол
хэлний шалгалтын агуулгын дөрөвний нэгээс доошгүй хувь нь үндэсний бичгийн
мэдлэгийг үнэлэхэд чиглэнэ.
7.5.Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын
дарга, Ерөнхий сайдаас гадаад улсын адил төвшний албан тушаалтанд илгээх албан
бичиг, захидлыг үндэсний бичгээр үйлдэж гадаад хэлээрх орчуулгыг хавсаргана.
0 comments:
Post a Comment